روسیه و اکراین 2022/02/21

درگیری روسیه و اوکراین چگونه میتواند به بازارهای جهانی ضربه بزند

تهاجم احتمالی روسیه به اوکراین در تعدادی از بازارها، از قیمت گندم، انرژی و اوراق قرضه دلاری منطقه گرفته تا بهشت‌های امن سرمایه‌گذاری و بازارهای سهام تاثیر میگذارد.

در زیر به پنج مورد اشاره کردیم که نشان میدهد تشدید تنش‌ها در کدام بخش از بازارهای جهانی حس میشود:

1.بهشت امن

یک رویداد که ریسک زیادی به همراه داشته باشد معمولاً باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران به سمت اوراق قرضه بازگردند، که عموماً به عنوان امن‌ترین دارایی‌ها تلقی می‌شوند، این بار نیز حتی اگر حمله روسیه به اوکراین منجر به افزایش بیشتر قیمت نفت و در نتیجه بالا رفتن تورم شود، احتمالا همین اتفاق می‌افتد.

سال جدید برای اوراق قرضه به همراه تورم در بالاترین سطح چند دهه اخیر و افزایش قریب‌الوقوع نرخ بهره، آغاز شد، به طوری که نرخ‌های 10 ساله ایالات متحده همچنان نزدیک به سطح کلیدی 2 درصد و بازدهی 10 ساله آلمان برای اولین بار از سال 2019 بالای 0 درصد است.

اما درگیری آشکار روسیه و اوکراین می‌تواند این وضعیت را تغییر دهد.

در بازارهای فارکس، نرخ مبادله EUR/CHF به عنوان بزرگترین شاخص ریسک ژئوپلیتیکی در منطقه یورو در نظر گرفته می‌شود، زیرا سرمایه‌گذاران مدت‌هاست که ارز سوئیس را بهشت امن سرمایه‌گذاری می‌دانند. فرانک در اواخر ژانویه به قوی‌ترین سطح خود از ماه می 2015 رسید.

طلا نیز در مواقع درگیری‌های اقتصادی بهشتی امن برای سرمایه‌گذاری است، و در حال رسیدن به اوج قیمت 13 ماهه خود میباشد.

2. غلات و گندم

هر گونه وقفه در ارسال غلات به خارج از منطقه دریای سیاه احتمالاً تأثیر عمده‌ای بر قیمت‌ها و تورم مواد غذایی خواهد داشت، به دنبال آسیب اقتصادی ناشی از همه‌گیری کووید-19، مقرون به صرفه بودن یک نگرانی بزرگ در سراسر جهان است.

چهار صادرکننده بزرگ -اوکراین، روسیه، قزاقستان و رومانی- غلات را از بنادر در دریای سیاه حمل می‌کنند که ممکن است در اثر هرگونه اقدام نظامی یا تحریم با اختلال مواجه شوند.

براساس داده‌های شورای بین المللی غلات، اوکراین سومین صادرکننده بزرگ ذرت در سال‌های 2021 و 2022 و چهارمین صادرکننده بزرگ گندم در جهان خواهد بود. همچنین روسیه بزرگترین صادرکننده گندم در جهان است.

3.گاز و نفت طبیعی

اگر تنش‌ها به درگیری تبدیل شود، احتمالاً بازارهای انرژی ضربه می‌خورند. اروپا حدوداً 35 درصد از گاز طبیعی خود را از روسیه میگیرد که عمدتاً از طریق خطوط لوله‌ای که از بلاروس و لهستان به آلمان می‌گذرد و نورد استریم 1 که مستقیماً به آلمان می‌رود وارد میشود و سایر خطوط از طریق اوکراین میباشد.

در سال 2020 پس از اینکه قرنطینه تقاضا را سرکوب کرد، حجم صادرات گاز از روسیه به اروپا کاهش یافت و در سال گذشته با وجود افزایش مصرف، به طور کامل بهبود نیافت و به افزایش قیمت‌ها به بالاترین سطح کمک کرد.

به عنوان بخشی از تحریم‌های احتمالی در صورت حمله روسیه به اوکراین، آلمان اعلام کرده است که می‌تواند خط لوله جدید گاز نورد استریم 2 از روسیه را متوقف کند. پیش‌بینی می‌شود که این خط لوله واردات گاز به اروپا را افزایش دهد، اما همچنین وابستگی اروپا به مسکو در زمینه انرژی را تشدید میکند.

تحلیلگران انتظار دارند که صادرات گاز طبیعی از روسیه به اروپای غربی در صورت تحریم‌ها از طریق اوکراین و بلاروس به میزان قابل توجهی کاهش یابد و می‌گویند قیمت گاز می‌تواند به سطح سه ماهه چهارم 2020 بازگردد.

بازارهای نفت نیز ممکن است از طریق محدودیت یا اختلال تحت تأثیر قرار گیرند. اوکراین نفت روسیه را به اسلواکی، مجارستان و جمهوری چک منتقل می‌کند. S&P Global Platts در یادداشتی اعلام کرد: ترانزیت نفت خام روسیه برای صادرات 11.9 میلیون تن در سال 2021 بود که نسبت به 12.3 میلیون تن در سال 2020 کاهش داشت.

جی‌پی مورگان‌ گفت که تنش‌ها در قیمت نفت نوسان ایجاد میکنند و خاطرنشان کرد که افزایش قیمت نفت به 150 دلار در هر بشکه، رشد تولید ناخالص داخلی جهانی را در نیمه اول سال به تنها 0.9 درصد سالانه کاهش می‌دهد، در حالی که تورم را بیش از دو برابر می‌کند و به 7.2 درصد میرساند.

4. شرکت‌ها

شرکت‌های غربی نیز می‌توانند پیامدهای حمله روسیه را احساس کنند، اگرچه برای شرکت‌های انرژی هر ضربه‌ای به درآمد یا سود ممکن است تا حدودی با جهش بالقوه قیمت نفت جبران شود.

بریتیش پترولیوم بریتانیا 19.75 درصد از سهام روسنفت را در اختیار دارد که یک سوم تولید آن را تشکیل می‌دهد و همچنین تعدادی سرمایه‌گذاری مشترک با بزرگترین تولیدکننده نفت روسیه دارد.

شل 27.5 درصد از سهام اولین کارخانه گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی) روسیه، ساخالین-2 را در اختیار دارد که یک سوم کل صادرات گاز طبیعی مایع این کشور را به خود اختصاص می‌دهد و همچنین تعدادی سرمایه‌گذاری مشترک با غول انرژی دولتی گازپروم دارد.

شرکت انرژی ایالات متحده اکسان‌موبیل از طریق یک شرکت تابعه، پروژه نفت و گاز ساخالین-1، که شرکت کاوشگر دولتی نفت و گاز طبیعی هند نیز در آن سهام دارد، فعالیت می‌کند. شرکت اکوینور نروژ نیز در این بخش فعال است.

در بخش مالی، اروپا با ریسک زیادی مواجه است.

رایفیزن بنک اینترنشنال اتریش 39 درصد و اوتی‌پی بانک مجارستان و یونی‌کردیت حدود 7 درصد از سود خالص خود را در سال گذشته از زیرمجموعه روسی خود به دست آوردند، در حالی که سوسیته ژنرال 6 درصد از سود خالص خود را از طریق خرده فروشی روسبانک به دست آورد. طبق محاسبات جی پی مورگان، شرکت مالی هلندی گروه آی‌ان‌جی نیز در روسیه ردپایی دارد، هرچند که کمتر از 1 درصد سود خالص این شرکت را تشکیل می‌دهد.

بانک‌های فرانسوی و اتریشی به ترتیب با 24.2 میلیارد دلار و 17.2 میلیارد دلار بیشترین وام دهندگان غربی به روسیه هستند. داده‌های بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی (BIS) نشان می‌دهد که پس از فرانسه و اتریش، ایالات متحده با 16 میلیارد دلار، ژاپن با 9.6 میلیارد دلار و بانک‌های آلمان با 8.8 میلیارد دلار بزرگترین وام دهندگان به روسیه می‌باشند.

بخش‌های دیگر نیز در معرض خطر هستند: رنو 8 درصد از EBIT خود را در روسیه تولید می‌کند.  93 فروشگاه روسی کمتر از 10 درصد از فروش و 17 درصد از سود اصلی شرکت مترو آگ المان را تولید می‌کند در حالی که شرکت آبجوسازی دانمارکی کارلزبرگ مالک بالتیکا، بزرگترین آبجوسازی روسیه با سهم بازار تقریباً 40 درصد است.

5.اوراق قرضه دلاری منطقه

هر گونه عواقب احتمالی نظامی بر دارایی‌های روسیه و اوکراین در بازار تاثیر میگذارد.

اوراق قرضه دلاری هر دو کشور در ماه‌های اخیر عملکرد ضعیف‌تری نسبت به اوراق همتای خود داشته است، زیرا در بحبوحه تشدید تنش‌ها بین واشنگتن، متحدانش و مسکو، سرمایه‌گذاران نسبت به این دارایی‌ها ریسک‌گریز شده‌اند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت اوکراین به درد سرمایه گذاران بازارهای نوظهور میخورد، در حالی که جایگاه کلی روسیه در بازارهای سرمایه در سال‌های اخیر در بحبوحه تحریم‌ها و تنش‌های ژئوپلیتیکی کاهش یافته است.

با این حال، ارزهای اوکراین و روسیه نیز متضرر شده‌اند، به طوری که امسال گریونا بدترین عملکرد را در بازارهای نوظهور تا به امروز داشته و روبل در رتبه پنجم قرار دارد.

کریس ترنر، رئیس بازارهای جهانی در گروه آی‌ان‌جی گفت که وضعیت اوکراین و روسیه ابهامات قابل توجهی را برای بازارهای ارز خارجی ایجاد می‌کند.

ترنر گفت: رویدادهای اواخر سال 2014 ما را به یاد شکاف‌های نقدینگی و احتکار دلار آمریکا می‌اندازد که منجر به کاهش قابل توجه قیمت روبل در آن زمان شد.